Μνημείο Γεώργιου Κάρυου
Γεώργιος Κάρυος
Ο Γεώργιος Κάρυος, είναι ένας από τους ήρωες του απελευθερωτικού μας αγώνα του 1955-59, νεώτερος αδελφός του ήρωα Ανδρέα Κάρυου, από τους πρωτεργάτες της ΕΟΚΑ, όπως άλλωστε και όλα του τ’ αδέλφια.Βαθύτατο αίσθημα αγάπης συνέδεε τους δύο αδελφούς, το οποίο ήταν έκδηλο με πολλές φροντίδες και μέριμνα εκ μέρους του ενός για τον άλλο.
Γεννήθηκε το 1930 στο χωριό Αυγόρου της επαρχίας Αμμοχώστου και έπεσε μαχόμενος κατά των Άγγλων στο χωριό Αστρομερίτης, της επαρχίας Λευκωσίας στις 19 του Οκτώβρη του 1958.
Ήταν το τέταρτο από τα επτά παιδιά φτωχής αγροτικής οικογενειας και ασχολείτο με γεωργικές εργασίες στο χωριό του. Σε νεαρή ηλικία του συνέβη ένα δυστύχημα, με αποτέλεσμα να χτυπήσει στο γόνατο και να κουτσαίνει. Το 1950 πήγε στην Αθήνα για θεραπεία.
Η περιορισμένη αναπηρία του δεν τον εμπόδισε από του να πάρει μέρος στον ένοπλο απελευθερωτικό αγώνα του 1955-59. Εντάχθηκε από νωρίς στις τάξεις της ΕΟΚΑ, αλλά σύντομα συνελήφθη από τους Άγγλους και κλείστηκε, μαζί με τους αδελφούς του Ανδρέα και Ορθόδοξο, στο στρατόπεδο συγκεντρώσεως, κοντά στο χωριό Πύλα.
Νωρίς το 1958 κατόρθωσε να δραπετεύσει , όπως και ο αδελφός του Ανδρέας Κάρυος, οπότε και οι δύο εντάχθηκαν ξανά στις αντάρτικες ομάδες της ΕΟΚΑ. Ο Γεώργιος Κάρυος προωθήθηκε και ενίσχυσε τις αντάρτικες ομάδες στην περιοχή της Μόρφου.
Στις 2 του Σεπτέμβρη του 1958, ο αδελφός του Ανδρέας σκοτώθηκε, μαζί με άλλους τρεις αγωνιστές της ΕΟΚΑ, στη γνωστή «μάχη του Αχυρώνα», στο χωριό Λιοπέτρι. Λίγο αργότερα έμελλε να τον ακολουθήσει στο θάνατο και ο Γεώργιος Κάρυος. Ο θάνατός του συνέβη κάτω από τις ακόλουθες συνθήκες:
Το βράδυ της 18.10.1958 αποφασίστηκε, σε σύσκεψη των τοπικών στελεχών της ΕΟΚΑ στον Αστρομερίτη, να στηθεί ενέδρα για να κτυπηθούν Τούρκοι επικουρικοί που συνεργάζονταν με τους Άγγλους, ιδίως όμως να εκτελεστεί ο Άγγλος ανακριτής και βασανιστής Ένις. Στην επιχείρηση επρόκειτο να πάρει μέρος και η 4μελής αντάτρικη ομάδα, στην οποία ανήκε ο καταζητούμενος Γεώργιος Κάρυος. Η ομάδα βρισκόταν ήδη κρυμμένη στο σπίτι του Κυριάκου Βοσκού, στον Αστρομερίτη. Όμως τα ξημερώματα το χωριό περικυκλώθηκε από αγγλικά σρτατεύματα (άγνωστο εάν επρόκειτο για προδοσία ή εάν τα στρατεύματα βρέθηκαν εκεί για συνήθη αποστολή). Τότε οι κρυπτόμενοι αγωνιστές, αφού έκεψαν όλα τα έγγραφα της οργάνωσης που είχαν μαζί τους, ετοιμάστηκαν για μάχη. Επενέβη όμως η γυναίκα στην οποία ανήκε το σπίτι στο οποίο βρίσκονταν κρυμμένοι, που φοβήθηκε μήπως σκοτωθούν τα μικρά της παιδιά. Οι αντάρτες απεφάσισαν τότε να μετακινηθούν σε κοντινό αχυρώνα και να δώσουν από εκεί τη μάχη. Έγιναν όμως αντιληπτοί κατά την έξοδό τους από την πίσω πλευρά του σπιτιού. Ο Κάρυος που είχε καθυστερήσει, πυροβολήθηκε και τραυματίστηκε θανάσιμα. Οι υπόλοιποι της ομάδας του συνελήφθησαν.
Στο χωριό Αστρομερίτης, στον κύριο δρόμο προς τη Ζώδια, λίγα μόνο μέτρα από το μέρος όπου σκοτώθηκε, έχει στηθεί προτομή του Γεώργιου Κάρυου.
Μνημείο Πεσόντων Μορφιτών
Μνημείο Ανδρέα Παπασωζόμενου